lundi 29 septembre 2008

Koed hantet Aokigahara, Japoñ.

Achumant dewazh mad deoc’h.

An taol-mañ, karget ho mhalisennoù ke ni a ya-ni da vont pell e-walc’h diac’halemañ, peogwir eh imp d’ar Japoñ.

Ar Japoñ zo ur vro lem zo bochad istoerioù speurmantoù a-verped. Ha boud zo ur lec’h ha zo brudet e-walc’h a-fed an traoù-sen : ur c’hoed doc’h tor ar manez Fuji, ha vez gwraet Aokigahara Jukai anehoñ. Jukai a zinifia « morad gwez » ba japones. Ba hennezh eh oe marw ur bochad tud ha hâni ne ouia ket petrà zo digoueit gete. Bochad tud a ya d’en em ober [d’en em laho] banehoñ, ha bochad tud aràll a ya d’ar c’hoed-sen ha ne vent ket kawet en-dro àr-lerc’h. Lod a lâra zo ur bochad speredoù é fale a-eno, hag a glaska lakad an dud d’en em goll.

Stenk eo ar gwez hag ar plantaj banehoñ ken ne vez ket gwelet mad goloù an hiol, ha ken ne vez diaes mont àr-raog.
Ar gwez-sen en neus pousset àr tor ar manez Fuji lem en noe rhedet maen-teuz dia’r manez-tan bar blez 864. Ar c’hoed en neus 3 000 hektar a vrasted.

Rheve’n dailh, toud an dud a ya da vale un tammig bar c’hoed-sen ‘n em golla, ha pa vent kawet en-dro eh vent marw... ha lies-kàer, hanter-debet o c’horv. Rheved ur vojenn, eh vehe ur bochad lagod-penn-doull bar c’hoed, hag ar re-sen a yehe d’an dud ha klazh o sagiñ tre g’holiñ o fass.

Ar boussolennoù ne gerzhant ket ken èl ‘ma dele, nag ar GPSoù, deskaos eh vec’h laket da droiñ ha da zistroiñ ken ne vec’h kollet.

Pa vec’h bar c’hoed-sen, ne vern doc’h pezh tu e sellet, eh welet abeupre ar mem traoù, deskaos eh vez aes boud kollet banehoñ. Ma zellet diràktoc’h eit kerzhal àr-raog, so risk da ruskiñ ha da gouzhel peogwir zo un troc’had teñw a zel hag a wriziad, ken n’ema an douar ur bochad diselhoc’h eid e tiskoa boud. Bar c’hoed-sen zo ur bochad toulloù ha faoutennoù ban douar, mes ne vent ket gwelet peogwir emant kuzhet didand an troc’had del. Aes-kàer eo kouzhel ba inon anehe ha ‘n im gawoud diràg ur c’horv-marw ha zo é lhouodiñ ba-añzen a-g’houde gwerso. Ha mad oc’h ho-kunon, ‘peus ket moayand mont er-maes ha hâni ne zey ket d’ho klazh.

Boud so tud ha oe kollet ban ivern glastaor-sen, ha zo pet é kerzhal a-bad dezioù, en ur gawoud a-gleiz hag a-zehoù korvoù marw hanter brein. Hag an dud-sen zo marw get an naon bar c’hoed, ha debet int pet get loened gouez àr-lerc’h. Deskaos eh vez kontet ur bochad mojennoù a-beb-sort ziàr-benn moñstroù, « torriganed » ha speurmantoù ha hantehe ar c’hoed-sen.

Ar plantaj hag ar gwez zo ken stank bar c’hoed, ken ne vez stert mont ba e zon. Ba lec’hoù zo eh vez rheket un eur eid kerzhal 300m. An den ha gerzha un nebeud kilometoù bar c’hoed a awesha bion e-walc’h penaost ne vez ket moayand klawet tamm trous ebed, namaed trousioù ar c’hoed hag an awel...

Ar bolisserian a lâra ne zigouezha nità spessial bar c’hoed-sen hag e kerzha ar boussolennoù hag ar GPSoù èl ‘ma dele banehoñ. Mes lod aràll a lâra penaost n’eo ket gwir an traoù-sen, ha penaost ar bolisserian a gonta an traoù-sen eid parad doc’h an dud a vont da visitiñ ar c’hoed pe da vont d’en em ober a-enoñ...
Mes ne chañcha ket kal a dra, peogwir an dud ha ‘n im ra ba koed Aokigahara zo nombrussoc’h-nombrus beb plez. Dre vras eh vez kawet tre tregont ha hanter-kant korv marw bar c’hoed beb plez. A-wezhadoù eh vent ur bochad nombrussoc’h (78 ba 2002, 105 ba 2003...).

Boud so tud ha zo o labour mont da glazh ar c’horvoù-marw-sen bar c’hoed. Eid pas boud kollet, an dud-sen a implïa zeizennoù plastik, manier « neudenn Ariane ».


Pas forzh pell doc’h ar c’hoed zo ur c’hañ zoudarded. Lod a’r zoudarded-sen a lâra ne faota ket zellet doc’h ar c’hoed pa vez an den é lhabourad bar c’hañ peogwir e kredehe an den eh vez ar c’hoed é klazh en chàchiñ...
Bochad istoerioù a vez kontet iwe, lem ‘vez hanw a speurmantoù spontus. Marsen emant speredoù tud ha ‘neus en im wraet, ha zo rhed dehe chom da hantiñ ar c’hoed da virviken.
Lâret e vez penaost Aokigahara zo ar lec’h hantetañ a’r Japoñ.

Lod a gonta penaost ema ur purgatoer eid ar Yurei, speurmantoù kriz a dud ha oe marw kourz peogwir ‘noe ‘n im wraet petremant peogwir eh ouint pet lahet. Udal a rant tre an awel. Ar spirited a lâra zo ur sort nerzh fall bar gwez o-c’hunon a-g’houde kantvlezadoù. An nerzh fall-sen zo dàet dia toud an dud maleurus-sen ha ‘neus ‘n im wraet. Hè a rey toud ar pezh a g’helleint gober eid ho tichàchiñ a-gaost ne faota ket dehe eh yehec’h kuit dia’r lec’h milliget-sen.

Pezh traoù misterius a arriwa ba koed Aokigahara neusen ? An dud ha zo waet da weled n’int ket dàet en-dro eid kontiñ doump...